मौद्रिक नीति: अर्थतन्त्रको स्थायित्व र विस्तारको लागि आवश्यक नीति

मौद्रिक नीतिले ब्याजदर, कर्जा प्रवाह, र अर्थतन्त्रमा ‘मनि सप्लाई’ जस्ता महत्त्वपूर्ण आर्थिक सूचकहरू निर्धारण गर्दछ। यसले ब्याजदरलाई प्रभावित गर्ने भएकाले कर्जाको संकुचन हुने गर्छ।

मौद्रिक नीतिका उद्देश्यहरू

हाम्रो जस्तो मुलुकका लागि मौद्रिक नीतिका केही प्रमुख उद्देश्यहरू छन्:

1. बाह्य क्षेत्रको व्यवस्थापन: व्यापार घाटा र शोधानान्तरलाई कम गर्न विदेशी विनिमय सञ्चिति वाञ्छनीय अवस्थामा राख्नुपर्छ।

2. मुद्रास्फिति नियन्त्रण: मूल्य स्थायीत्व र बाह्य क्षेत्रको व्यवस्थापन गर्नुपर्छ।

3. आर्थिक स्थायित्व कायम राख्नु: आर्थिक क्रियाकलाप विस्तारमा सहयोग पुर्याउन देशको केन्द्रीय बैंकले तर्जुमा गर्ने नीति नै मौद्रिक नीति हो।

मौद्रिक नीतिको तर्जुमा

नेपाल राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति तयार गर्दा केही प्राविधिक प्रक्रियाहरू पूरा गर्ने गर्दछ:

1. सरोकारवालासँग राय, सुझाव संकलन: प्राप्त सुझावहरूलाई अन्तर विभागीय समन्वय समितिमा छलफल हुन्छ।

2. व्यवस्थापन समितिमा छलफल: गभर्नरको अध्यक्षतामा रहेको समितिमा छलफल गरी अन्तिम रुप दिने काम राष्ट्र बैंकको सञ्चालक समितिले गर्ने गर्दछ।

मौद्रिक नीति तयार गर्दा विचार गरिने पक्षहरू

1. अहिलेको अर्थतन्त्रको अवस्था: देशको आर्थिक परिसूचकहरू र अन्तर्राष्ट्रिय अर्थतन्त्रको अवस्था।

2. घटनाक्रम र दवावहरू: राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय परिसूचकहरूमा उत्पन्न परिस्थितिहरू।

मौद्रिक नीतिको समीक्षा

पछिल्लो ५ वर्षदेखि नेपाल राष्ट्र बैंकले त्रैमासिक रूपमा मौद्रिक नीतिको समीक्षा गर्दै आएको छ। प्रारम्भमा यो वार्षिक रूपमा हुने गर्थ्यो, तर अर्थतन्त्रमा छिटो-छिटो परिवर्तन हुने भएकाले त्रैमासिक समीक्षा गर्न थालिएको हो। मुद्रास्फिति, भू–राजनीतिक कारण, विप्रेषण आप्रवाहमा पर्ने असर, र बैंकहरूको निक्षेप प्रभावित हुने हुँदा त्यसको समायोजनका लागि यो कदम उठाइएको हो।

निष्कर्ष

मौद्रिक नीतिले देशको आर्थिक स्थायित्व र विस्तारमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। ब्याजदर, कर्जा प्रवाह, र मनि सप्लाई जस्ता सूचकहरूलाई प्रभाव पारेर आर्थिक गतिविधिहरूलाई स्थायित्व प्रदान गर्न यो नीति आवश्यक छ। नियमित समीक्षा र समायोजनका माध्यमबाट नेपाल राष्ट्र बैंकले अर्थतन्त्रलाई सही मार्गमा राख्न प्रयास गरिरहेको छ।

---

तपाईंको राय के छ ?

मौद्रिक नीतिको तर्जुमा र यसको प्रभावलाई कसरी हेर्नुहुन्छ? यसले नेपालको अर्थतन्त्रमा कस्तो भूमिका खेल्न सक्छ? तपाईंको विचार तल लेख्न सक्नुहुन्छ।