अर्थतन्त्रमा चुनौती ८६१ अर्बको व्यापार घाटा : प्रमुख १० राष्ट्रसंगको कस्तो छ अवस्था !

नेपालको व्यापार असन्तुलन थप चुलिँदै गएको छ, जसले देशको आयातमा निर्भरता बढ्दै गएको र निर्यात वृद्धि सुस्त भइरहेको संकेत गर्दछ। आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो सात महिनाको (साउन २०८१ देखि माघ २०८१) तथ्यांक अनुसार, नेपालको कुल आयात NPR ९८८.५८ अर्ब पुगेको छ, जबकि निर्यात मात्र NPR १२७.२० अर्ब रहेको छ। यसले NPR ८६१.३८ अर्बको व्यापार घाटा निम्त्याएको छ।

नेपालको व्यापार केही सीमित मुलुकहरूसँग केन्द्रित रहेको छ, जसमा भारत र चीन प्रमुख आयात साझेदारका रूपमा अगाडि छन्। मुख्य व्यापारिक साझेदारहरूसँगको आयात, निर्यात, र व्यापार घाटा:

 निर्यात विवरण

नेपालले ठूलो व्यापार घाटा व्यहोरे पनि केही देशहरू नेपालका प्रमुख निर्यात गन्तव्यहरू रहेका छन्:

• भारत: NPR ९८.०० अर्ब (सबैभन्दा ठूलो निर्यात गन्तव्य)

• संयुक्त राज्य अमेरिका: NPR ७.२५ अर्ब

• जर्मनी: NPR ६.९० अर्ब

• संयुक्त अधिराज्य (UK): NPR ६.२० अर्ब (एक मात्र देश जससँग व्यापार नाफा छ)

• बंगलादेश: NPR १.८० अर्ब

• जापान: NPR १.६५ अर्ब

• फ्रान्स: NPR १.४० अर्ब

• क्यानडा: NPR १.२५ अर्ब

• अष्ट्रेलिया: NPR १.१० अर्ब

नेपालको व्यापार घाटा निरन्तर बढ्दै गइरहेको छ, जसको मुख्य कारण आयातमा अत्यधिक निर्भरता र कमजोर निर्यात क्षेत्र हो। विशेषगरी भारत र चीनबाट ठूलो मात्रामा आयात भइरहेकाले नेपालको व्यापार असन्तुलन चर्किँदो अवस्थामा छ।

आर्थिक विज्ञहरूका अनुसार, नेपालले निर्यातलाई विविधीकरण गर्ने, घरेलु उद्योगहरूलाई प्रवर्द्धन गर्ने, र विदेशी लगानी आकर्षित गर्ने दिशामा थप ध्यान दिन आवश्यक छ। सरकार अहिले स्थानीय उत्पादनलाई बढावा दिने, व्यापार सम्झौता सुधार गर्ने, र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिस्पर्धा बढाउने नीतिहरू लागू गर्न केन्द्रित छ।