आर्थिक वर्ष २०८१/८२ : सेवा क्षेत्रमा अग्रता, कृषिमा सुस्तता

काठमाडौं – राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा नेपालको अर्थतन्त्रले ४.६१ प्रतिशत को वृद्धिदर हासिल गरेको देखिन्छ। यो दर अघिल्लो वर्षको तुलनामा सुस्त भएपनि, सेवाक्षेत्रको उच्च योगदानले अर्थतन्त्रलाई स्थिर राख्न सहयोग गरेको विश्लेषकहरूको भनाइ छ।

कृषि, उद्योग र सेवा : असमान वृद्धि

क्षेत्रगत हिसाबले हेर्दा कृषि क्षेत्र ३.२८ प्रतिशत ले मात्रै बढेको छ। मौसमी प्रतिकूलता, उत्पादन लागतमा वृद्धि र श्रमिक आपूर्तिमा कमी जस्ता कारणले कृषिक्षेत्रले अपेक्षाकृत कमजोर नतिजा दिएको बताइन्छ।

उद्योग क्षेत्र भने केही उत्साहजनक रह्यो। यस क्षेत्रको वृद्धि ४.५३ प्रतिशत पुगेको छ, जसमा ऊर्जा, निर्माण र उत्पादन उद्योगको सुधार मुख्य कारण मानिएको छ। तर औद्योगिक उत्पादन अझै कच्चा पदार्थ आयातमा निर्भर भएकाले दीर्घकालीन चुनौती कायम रहेको अर्थविद्हरू बताउँछन्।

सबैभन्दा ठूलो योगदान भने सेवा क्षेत्र बाट आएको छ। यस क्षेत्रको वृद्धि ४.२१ प्रतिशत रहेको छ र यसले कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा ६२.०१ प्रतिशत योगदान गरेको छ। पर्यटन, यातायात, सञ्चार र वित्तीय सेवामा देखिएको क्रमिक सुधार यस क्षेत्रको मुख्य आधार मानिएको छ।

बचत र लगानी

समीक्षा अवधिमा कुल गार्हस्थ्य बचत GDP को ६.५५ प्रतिशत मा सीमित रह्यो। यस्तै स्थिर पुँजी निर्माण GDP को २४.०७ प्रतिशत र कुल राष्ट्रिय बचत GDP को ३६.२४ प्रतिशत रहेको छ। यो तथ्यांकले देशभित्रको लगानी क्षमता अझै कमजोर रहेको संकेत गर्दछ। आन्तरिक बचतको दर कम हुँदा भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा पर्याप्त लगानी जुटाउन कठिनाइ देखिएको अर्थविद्हरूको निष्कर्ष छ।

ऊर्जा क्षेत्रमा प्रगति

ऊर्जा क्षेत्रमा भने उल्लेखनीय उपलब्धि देखिएको छ। ३,५९१ मेगावाट विद्युत्को जडित क्षमता पुगेको छ, जसमा ३,३९० मेगावाट जलविद्युत् मात्र रहेको छ। ऊर्जा निर्यातको सम्भावना बढेसँगै यो उपलब्धि दीर्घकालीन अर्थतन्त्रमा सकारात्मक हुने अपेक्षा गरिएको छ।

पर्यटनमा आशा

कोभिडपछिको सुस्ततालाई पार गर्दै पर्यटन क्षेत्रमा सुधार देखिएको छ। पर्यटक आगमन १.७ प्रतिशत ले बढेर ११ लाख ४७ हजार ८३४ पुगेको छ। यद्यपि यो संख्या अझै महामारीअघिको स्तरभन्दा कम रहेको र पूर्वाधार र प्रवर्द्धनमा अझै चुनौती रहेको पर्यटन व्यवसायीहरूको भनाइ छ।

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा नेपालको समग्र अर्थतन्त्रले मध्यम दरको वृद्धि हासिल गरेको छ। सेवा क्षेत्रमा निर्भरता बढ्दै गएको र कृषिक्षेत्र कमजोर हुँदै गएको अवस्थाले दीर्घकालीन आर्थिक संरचनाबारे गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। उर्जा र पर्यटनजस्ता क्षेत्रले उत्साहजनक सम्भावना देखाए पनि उत्पादन र बचत–लगानीको संरचनामा सुधार नगरेसम्म स्थायी उच्च वृद्धि हासिल गर्न कठिन हुने विशेषज्ञहरूको चेतावनी छ।