असोजमा २ खर्बभन्दा बढी रेमिट्यान्स, एक महिनामै अहिलेसम्मकै उच्च

दशैं–तिहार पर्वको तयारीसँगै विदेशमा रहेका नेपालीहरूबाट भित्रिएको रेमिट्यान्स असोज महिनामा नयाँ रेकर्ड पुगेको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार २०८२ असोज महिनामा मात्र २ खर्ब १ अर्ब २२ करोड रुपैयाँ बराबरको विप्रेषण नेपाल भित्रिएको छ, जुन एक महिनामा अहिलेसम्मको सर्वाधिक हो।

अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा १ खर्ब ४४ अर्ब १७ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स आएको थियो। यस वर्षको असोजमा रेमिट्यान्स प्रवाह आकस्मिक रूपमा बढ्नुमा चाडपर्व लक्षित खर्च, वैदेशिक रोजगारीमा बढ्दो निर्भरता र वैदेशिक श्रमिकको आम्दानी वृद्धि प्रमुख कारण रहेको विश्लेषकहरूको भनाइ छ।

यसअघि एक महिनामा आएको सबैभन्दा ठूलो रेमिट्यान्स प्रवाह असारमा देखिएको थियो, जसमा १ खर्ब ८९ अर्ब रुपैयाँ नेपाल भित्रिएको थियो। यही क्रममा भदौ महिनामा पनि १ खर्ब ७४ अर्ब ६७ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स आएको थियो। पछिल्ला महिनाहरूमा रेमिट्यान्स प्रवाह निरन्तर उच्च रहँदा विदेशी विनिमय सञ्चिति र बाह्य क्षेत्र स्थायित्व दुवै सबल बन्दै गएको देखिन्छ।

चालु आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो तीन महिनामा मात्रै रेमिट्यान्स प्रवाह ५ खर्ब ५३ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। यो अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा ३५.४ प्रतिशतले वृद्धि हो। गत वर्ष यिनै महिनामा रेमिट्यान्स वृद्धि ११.९ प्रतिशतमा सीमित थियो। यस वर्ष अमेरिकी डलरमा समेत रेमिट्यान्स प्रवाह २९.२ प्रतिशतले बढेर ३ अर्ब ९४ करोड डलर पुगेको तथ्यांकले देखाउँछ।

सोही अवधिमा खुद द्वितीय आय (खुद ट्रान्सफर) पनि उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। असोज मसान्तसम्म यस्तो आय ६१० अर्ब ६१ करोड पुगेको छ, जुन अघिल्लो वर्ष ४४३ अर्ब ७६ करोड थियो। यसले नेपालमा वैदेशिक श्रम आम्दानीले दिएको आर्थिक भार अझै बढिरहेको संकेत गर्दछ।

विदेशी रोजगारीमा जाने नेपालीको संख्या पनि उच्च छ। समीक्षा अवधिमा १ लाख २३ हजार ४५९ जनाले नयाँ अन्तिम श्रम स्वीकृति पाएका छन् भने ७७ हजार २५७ जनाले पुनः श्रम स्वीकृति लिएका छन्। यो संख्या अघिल्लो वर्षको तुलनामा उल्लेखनीय वृद्धि हो, जसले रेमिट्यान्स प्रवाहका पछिल्लो रेकर्डसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध देखाउँछ।

विश्वस्तरसम्म पनि नेपाल रेमिट्यान्समा अत्यधिक निर्भर मुलुकमध्ये पर्छ। अर्थतन्त्रको आकारको तुलनामा रेमिट्यान्स भित्र्याउने देशहरूको सूचीमा नेपाल निरन्तर शीर्ष १० मा परिरहेको छ। यस वर्ष फेरि रेमिट्यान्सको हिस्सा अर्थतन्त्रको अघिल्लो उच्च बिन्दुभन्दा माथि पुगेको राष्ट्र बैंकको विश्लेषण छ।

उच्च रेमिट्यान्सले नेपालको परिष्कृत विदेशी विनिमय सञ्चिति र आयात धान्ने क्षमतामा बल पुर्‍याए पनि दीर्घकालीन रुपमा घरेलु उत्पादन र रोजगारी सृजनामा चुनौती कायम रहेको अर्थशास्त्रीहरूको टिप्पणी छ।