चार महिनामा विप्रेषण आप्रवाह ३१ प्रतिशतले उछाल, बाह्य क्षेत्रलाई बलियो आधार

काठमाडौं । आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो चार महिना (२०८२ कात्तिकसम्म) मा नेपालको अर्थतन्त्रलाई विप्रेषण आप्रवाहले मजबुत टेवा दिएको देखिएको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार समीक्षा अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह ३१.४ प्रतिशतले वृद्धि भई ६८७ अर्ब १३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा विप्रेषण वृद्धिदर ९.४ प्रतिशत मात्र रहेको थियो।

समीक्षा अवधिमा देखिएको यो तीव्र वृद्धिले पछिल्लो समय व्यापार तथा सेवा खातामा देखिएको घाटालाई सन्तुलनमा राख्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको अर्थविद्हरूको विश्लेषण छ। विशेषगरी आयात उच्च रहँदा र सेवा खातामा घाटा बढ्दै जाँदा विप्रेषण नै बाह्य क्षेत्रको प्रमुख आधार बनेको देखिन्छ।

कात्तिक महिनामै १३३ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी विप्रेषण

२०८२ कात्तिक महिनामा मात्रै विप्रेषण आप्रवाह १३३ अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा यस्तो आप्रवाह ११४ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ थियो। मासिक आधारमा पनि विप्रेषणमा उल्लेखनीय सुधार देखिनुले वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीको आम्दानी र औपचारिक माध्यमबाट रकम पठाउने प्रवृत्ति बढेको संकेत गर्दछ।

डलरमा पनि दोहोरो अंकको वृद्धि

अमेरिकी डलरमा गणना गर्दा समीक्षा अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह २५.३ प्रतिशतले वृद्धि भई ४ अर्ब ८८ करोड डलर पुगेको छ। अघिल्लो वर्ष यस्तो वृद्धिदर ८.२ प्रतिशत मात्र थियो। डलरमा विप्रेषण बढ्नुले विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने देखिन्छ, जसले बाह्य भुक्तानी सन्तुलनलाई थप सहज बनाएको छ।

द्वितीय आय (खुद ट्रान्सफर) उल्लेखनीय रूपमा बढ्यो

समीक्षा अवधिमा खुद द्वितीय आय (खुद ट्रान्सफर) ७५४ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो आय ५६९ अर्ब २९ करोड रुपैयाँ थियो। द्वितीय आयमा आएको वृद्धि मुख्यतया विप्रेषणकै प्रभावका रूपमा देखिएको छ।

वैदेशिक रोजगारीतर्फ जानेको सङ्ख्या स्थिर

समीक्षा अवधिमा वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति लिने (नयाँ) नेपालीको सङ्ख्या १ लाख ४५ हजार ९७३ पुगेको छ। त्यस्तै, पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या १ लाख २७ हजार ८३७ रहेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा नयाँ श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या १ लाख ४७ हजार ४७८ र पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या ९४ हजार १०५ थियो।

तथ्याङ्कले नयाँ श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या केही घटे पनि पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या उल्लेखनीय रूपमा बढेको देखाउँछ। यसले वैदेशिक रोजगारीमा रहेका श्रमिकहरू निरन्तर विदेशमै रोजगारीमा रहँदै विप्रेषण पठाइरहेको संकेत गर्छ।

चार महिनाको तथ्याङ्कले नेपालको बाह्य क्षेत्रको स्थायित्वमा विप्रेषणको भूमिका अझ बलियो बन्दै गएको स्पष्ट हुन्छ। व्यापार घाटा र सेवा खाताको घाटा कायमै रहे पनि विप्रेषणमा आएको तीव्र वृद्धिले समग्र शोधनान्तर सन्तुलनलाई मजबुत बनाएको छ। तर दीर्घकालीन रूपमा अर्थतन्त्रलाई दिगो बनाउन विप्रेषणमा मात्र निर्भर नरही स्वदेशमै रोजगारी सिर्जना, उत्पादन विस्तार र लगानी प्रवर्द्धनमा केन्द्रित नीति आवश्यक रहेको विज्ञहरूको धारणा छ।