शेयर बजारका बादशाह : करोडौंको शेयर, दर्जनौं टिप्स

विक्रम संवत् २०११ सालमा तनहुँ जिल्लाको बन्दीपुरमा जन्मिएका निर्मल प्रधान नेपाली शेयर बजारका बादशाहको रूपमा परिचित छन्। उनको शेयर बजारमा कारोबार गर्ने शैली र उच्च जोखिम उठाउने क्षमताका कारण उनी नेपाली शेयर बजारमा निकै चर्चित छन्। ५०० कित्ता शेयर खरिद गरेर २०५६ सालमा नेपाली शेयर बजारमा प्रवेश गरेका निर्मल प्रधानसँग सञ्चारकर्मी दिपेश घिमिरेले गरेको अन्तर्वार्ता यस्तो छः

प्रश्नः हालसम्म कति वटा बुल र बियर देख्नुभएको छ?
हालसम्म चार-पाँच वटा बुल र बियरको अनुभव गरेको छु। म पहिलो पटक शेयर बजारमा प्रवेश गर्दा बुल लगभग अन्तिम चरणमा रहेछ। त्यो बेला मैले आफ्नो सबै रकम लगानी गरेँ। तर, त्यसपछि बजार बियरिस ट्रेण्डमा जान थाल्यो, जुन मलाई थाहा भएन। समयमै बेच्न नसक्दा मैले जीवनभर जम्मा गरेको सम्पूर्ण नगद लगभग ४५ दिनमा गुमाएँ।

प्रश्नः "टेक्निकल एनालाइसिस" र "फण्डामेन्टल एनालाइसिस" मध्ये कुनलाई बढी विश्वास गर्नुहुन्छ? के कुरामा ध्यान दिनुहुन्छ?
शुरुवाती चरणमा "टेक्निकल एनालाइसिस" के हो भन्ने नै थाहा थिएन। तर, अहिले धेरै लगानीकर्ताहरू "टेक्निकल एनालाइसिस" हेरेर लगानी गर्ने गरेको पाएको छु। त्यसमा पनि "चार्ट" र "प्याटर्न"लाई हेरेर लगानी गर्ने परिपाटी रहेको छ। समय र परिस्थितिअनुसार चल्नुपर्ने भएकोले अहिले आएर मैले पनि "टेक्निकल एनालाइसिस"लाई विश्वास गर्न थालेको छु।

यो अहिले विश्वव्यापी मान्यता नै भइसकेको छ। अन्य देशमा समेत लगानी गर्दा "टेक्निकल एनालाइसिस"लाई नै प्राथमिकता दिइन्छ। त्यसैले अहिले म र मेरो छोराहरू पनि लगानी गर्दा यसैलाई ध्यान दिन्छौं।

प्रश्नः हजुरलाई बजार कहाँसम्म पुग्छ जस्तो लाग्छ?
बजार त निश्चित रूपमा माथि नै जाने देखिएको छ। ३२०० क्रस नगरुन्जेल म बुल मान्दिन। तर, बुलको प्राथमिक चरण त सुरु भइसकेको छ। धेरै लगानीकर्ताहरूले ४०००÷४५०० सम्म बजार पुग्ने अनुमान गरेका छन्। तर, सम्बन्धित निकायले शेयर बजारलाई कसरी हेर्छ भन्ने प्रमुख कुरा हो।

विगतको बुलमा पनि बजार राम्ररी नै चलिरहेको अवस्थामा सम्बन्धित निकायले शेयर बजारलाई असर गर्ने अनावश्यक नीति नियमहरू लागू गरे, जसले गर्दा नसोचेको स्थितिमा बजार घट्यो। अहिले पनि बजार ३६००÷४००० पुग्ला भन्ने अपेक्षा छ, तर देशको वर्तमान परिस्थितिले असर गर्न सक्छ। सरकार ढल्ने र मध्यावधि निर्वाचन हुने जस्ता हल्लाहरू पनि चलिरहेका छन्। यस्तो भएमा २०८२ सालमा बुल मार्केट हुने सम्भावना कम हुन्छ। यसले पुनः लगानीकर्ताहरूलाई निराश बनाउने जोखिम छ।

प्रश्नः आगामी बुललाई कुन सेक्टरले लिड गर्ला?
विशेष रूपमा यही सेक्टरले बुल लिड गर्छ भनेर भन्न गाह्रो छ। अहिले लगानीकर्ताहरू "ग्रोथ कम्पनीहरू" भन्दा बढी "डिभिडेन्ड कम्पनीहरू" मा आकर्षित भएको देखिन्छ, र बजारको प्रदर्शन पनि यस्तै कम्पनीबाट आएको छ। तर, लगानीकर्ताले जुन सेक्टरमा आफ्नो भविष्य देख्छन् र विश्वास गर्छन्, त्यही सेक्टरले बुल लिड गर्छ। त्यसैले विशेष रूपमा कुनै एक सेक्टर तोक्न कठिन छ।

प्रश्नः अहिलेको अवस्थामा लगानी गर्न लगानीकर्ताले कस्ता कम्पनीहरू छनोट गर्न उपयुक्त हुन्छ?
मेरो विचारमा "कम जोखिम भएका स्थिर कम्पनीहरू" मा लगानी गर्दा डुब्ने सम्भावना कम हुन्छ। विभिन्न सेक्टरका कम्पनीहरू मध्ये, केही राम्रो अवस्थामा छन् भने केही जोखिमपूर्ण छन्। हालको अवस्थामा अन्य क्षेत्रको तुलनामा नेपाल राष्ट्र बैंकले समेत अनुगमन गर्ने भएकाले बैंकिङ क्षेत्रका कम्पनीहरूमा लगानी गर्न बढी सुरक्षित लाग्छ।

प्रश्नः हजुरको कारोबारको शैली कस्तो छ?
हाल मेरो लगानीको रणनीति भन्दा पनि बढी मेरा छोराहरूले हेर्ने गरेका छन्। मेरो लगानीको रणनीति प्रायः "दीर्घकालीन नाफा" का लागि हुन्छ। हाल म लगानी मात्र गरिरहेको छु। आगामी मौद्रिक समीक्षाले राम्रो नीति लिइदिएमा अझ बढी लगानी गर्ने हौसला प्राप्त हुनेछ।

प्रश्नः हाल धेरै लगानीकर्ताहरूले थोरै नाफा हुँदा पनि नाफा बुक गरी हाल्ने परिपाटी देखिन्छ। यसमा हजुरको धारणा कस्तो रहेको छ?
लगानीको रणनीति आ-आफ्नै हुन्छ, र लगानीकर्ताले आफ्नो क्षमता अनुसार लगानी गर्छन्। लगानीकर्ताले आफ्नो पुँजी परिचालन गर्नुपर्छ। जस्तै, सानो लगानीकर्ताले लामो समयसम्म पुँजी जाम राख्न गाह्रो हुन्छ, र उसले बिच-बिचमा आफ्नो पुँजीलाई बढाउँदै जानु आवश्यक छ। त्यसैले, लगानीकर्ताले आफ्नो क्षमता अनुसार दीर्घकालीन वा अल्पकालीन रणनीति बनाउनुपर्छ। तर, अहिलेको परिप्रेक्ष्यमा यो समय लगानी गर्ने अत्यन्तै उपयुक्त समय हो। निर्धक्क भएर लगानी गर्न र दीर्घकालीन रूपमा बजारमा रहन यो उत्तम समय हो।

प्रश्नः अहिलेको परिस्थितिमा शेयर बजारका लागि सरकारले के गर्दा उपयुक्त हुन्छ जस्तो लाग्छ?
सर्वप्रथम, सरकारले धितोपत्र बोर्डको अध्यक्ष नियुक्त गर्नुपर्छ। अध्यक्षविहीन धितोपत्र बोर्डले लगानीकर्ताको हितका लागि प्रभावकारी काम गर्न सक्दैन। मौद्रिक समीक्षाले लगानीकर्ताको हितमा कुनै राम्रो नीति ल्याए पनि अध्यक्षविहीन अवस्थामा तिनलाई लागू गर्न कठिन हुन्छ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले ठूला लगानीकर्तालाई लक्षित गर्दै लोनको सीमा १५ करोडमा सीमित गरेको छ। यो निर्णयले बाहिरी लगानीकर्तालाई बजारमा प्रवेश गर्न कठिन बनाउँछ। ठूला लगानीकर्ताहरूलाई सीमित गरेर दीर्घकालीन रूपमा शेयर बजारको प्रगति हुन सक्दैन। साथै, कानूनी रूपमा भिन्न रहेका परिवारले पनि ऋण लिन नसक्ने नियमले समस्या थपेको छ। यसलाई परिमार्जन गर्न आवश्यक छ।

शेयर धितोमा राख्ने १२५% कर्जाको सीमा राष्ट्र बैंकले १००% मा ल्याउन जरुरी छ। यसले लगानीकर्तालाई थप प्रोत्साहन दिन्छ र बैंकहरूलाई नियमित शेयर कारोबार गर्न सजिलो बनाउँछ।

प्रश्नः आजको अन्तर्वार्तामा यहाँको भन्नु केही छ?
हामीले शेयर बजार प्रवेश गर्दा "प्राविधिक विश्लेषण" (टेक्निकल एनालाइसिस) भन्ने कुरा थिएन। थोरै मात्र मानिस यस क्षेत्रमा आवद्ध थिए। अहिले आएर मलाई पनि प्राविधिक विश्लेषण अति आवश्यक लाग्न थालेको छ। संसारले अंगीकार गरेको यो विधि हाम्रा लागि पनि महत्त्वपूर्ण छ।

हाल करिब २५-३० लाख लगानीकर्ताहरूले प्राविधिक विश्लेषण गरेर मात्रै व्यापार गर्छन्। यसले बजारलाई थप पारदर्शी बनाएको छ। मैले विगतमा दीर्घकालीन लगानीलाई प्राथमिकता दिए पनि अहिले समय अनुसार परिवर्तन भएको छु। सरकारले गलत नीति बनाउँदै पैसा बजारबाट बाहिर निकाल्ने र लगानीको वातावरण सिर्जना नगर्ने प्रवृत्तिले शेयर बजारलाई ठूलो हानी पुर्‍याएको छ। यसले दीर्घकालीन विकास असम्भव बनाउँछ।

हालको समय शेयर बजारमा लगानी गर्ने सुवर्ण अवसर हो। तपाईँले गरेको लगानीले छोटो अवधिमा नै राम्रो प्रतिफल दिन सक्छ। संयमित र धैर्यताका साथ तपाईँसँग भएको सानो पुँजी पनि लगानी गर्नुस्। धन्यवाद।