नेपालको आर्थिक अवस्था: मुख्य सूचकांकहरूको विश्लेषण
Author
NEPSE trading
नेपालको आर्थिक वृद्धि र स्थायित्वमा पछिल्ला वर्षहरूमा देखा परेका उतारचढावहरूलाई यहाँको आर्थिक सूचकांकहरूले झल्काएका छन्। २०१९/२० देखि २०२३/२४ सम्मका तथ्यांकहरूले देशले महामारीको प्रभावलाई पार गर्दै सुधार त देखाएको छ, तर केही चुनौतीहरू भने अझै कायम छन्।
वास्तविक जीडीपीको उतारचढाव:
२०१९/२० मा वास्तविक जीडीपी वृद्धि दर -२.४ प्रतिशतमा झरेको थियो, जसको मुख्य कारण COVID-19 महामारी थियो।
सुधारको क्रम जारी राख्दै २०२०/२१ मा ४.५ प्रतिशत र २०२१/२२ मा ५.३ प्रतिशतको वृद्धिदर हासिल गरियो।
तर, २०२२/२३ मा यो दर २.३ प्रतिशतमा घटेको छ, र २०२३/२४ मा ३.५ प्रतिशतमा सीमित रह्यो, जसले अझै आर्थिक सुधारको आवश्यकता रहेको संकेत गर्छ।
जीडीपीमा मन्दी:
२०२१/२२ मा १४.३ प्रतिशतको उच्च वृद्धि भएको जीडीपी २०२२/२३ र २०२३/२४ मा क्रमशः ७.५ र ६.७ प्रतिशतमा झरेको छ।
यसले मूल्यवृद्धि र विदेशी बजारमा देखिएको अस्थिरताको कारण नेपाली अर्थतन्त्रमा चुनौती थपिएको देखाउँछ।
स्थिर पूँजी निर्माणको कमी:
ग्रास फिक्स्ड क्यापिटल फर्मेशन को अनुपात २०१९/२० मा ३०.५ प्रतिशत रहेकोमा २०२३/२४ मा घटेर २४.५ प्रतिशतमा झरेको छ।
यो कमीले लगानीको प्रवृत्ति घटेको संकेत गर्दछ, जसले दीर्घकालीन रोजगारी र उत्पादनमा असर गर्न सक्छ।
बचतको वृद्धिदर सकारात्मक:
स्थानीय बचतको अनुपात मा सुधार देखिँदै २०२२/२३ मा ७.४ प्रतिशत र २०२३/२४ मा ७.६ प्रतिशतमा पुगेको छ।
यसले भविष्यमा घरेलु लगानीको सम्भावनालाई प्रोत्साहन गर्ने संकेत दिएको छ।
कुल घरेलु उत्पादनको वृद्धिः
नेपालले २०२३/२४ मा कुल घरेलु उत्पादनलाई ५७०४.८ अर्ब रुपैयाँमा पुर्याएको छ, जुन अर्थतन्त्रको विस्तारलाई देखाउँछ।
तर, यो वृद्धिलाई दीर्घकालीन बनाउन अर्थतन्त्रमा संरचनात्मक सुधार र थप लगानी आवश्यक देखिन्छ।
देशले वर्तमान आर्थिक वृद्धिलाई दीर्घकालीन बनाउनका लागि घरेलु र विदेशी लगानीको वातावरणलाई सुधार गर्न आवश्यक छ।
निर्यात प्रवर्द्धन, रोजगारी सिर्जना, र उत्पादनशक्तिको विस्तारमा जोड दिएर आर्थिक आधारलाई सुदृढ बनाउन जरुरी छ।
सरकारले उच्च बचत दरलाई उत्पादनशील क्षेत्रमा लगानी गर्न प्रेरित गर्ने नीति ल्याउनुपर्ने देखिन्छ।
समग्रमा, नेपालले २०२३/२४ मा देखाएको आर्थिक सूचकांकहरूबाट देखिन्छ कि अर्थतन्त्रलाई अझ मजबुत बनाउन र चुनौतीहरूलाई सामना गर्न दीर्घकालीन योजनाहरू आवश्यक छन्।
