चेक बाउन्स हुनुका मुख्य कारणहरू
Author
NEPSE trading
भुक्तानीका निम्ति दिइएको चेक बैङ्कबाट भुक्तान हुन नसकी फिर्ता हुनु भनेको ‘चेक बाउन्स’ हुनु हो। चेक बाउन्स हुनुका मुख्य कारणहरू निम्न छन्:
अपर्याप्त रकम: खातावालाको खातामा पर्याप्त रकम नभएमा चेक बाउन्स हुन्छ।
हस्ताक्षर नमिल्नु: चेकमा गरिएका हस्ताक्षरहरू नमिलेमा पनि चेक बाउन्स हुन्छ।
चेकको समाप्त मिति: चेकको म्याद सकिएमा।
खाता बन्द हुनु: खातावालाले खाता बन्द गरेका कारण।
प्राविधिक समस्या: चेकमा हुने कुनै अन्य त्रुटि वा प्राविधिक कारण।
चेक बाउन्स भएपछि गरिने कारबाहीहरू:
पहिलो पटक: चेक बाउन्स भएको जानकारी सम्बन्धित खातावाला र चेक प्राप्तकर्तालाई बैंकले दिने गर्दछ।
दोस्रो पटक: पुनः चेक फिर्ता भएको खण्डमा बैंकले पुनः जानकारी दिनुपर्दछ र यस अवस्थामा चेक प्राप्तकर्ताले कर्जा सूचना केन्द्रमा उजुरी गर्न सक्छ।
तेस्रो पटक: लगातार तेस्रो पटक चेक बाउन्स भएमा सम्बन्धित खातावालालाई कालोसूचीमा राख्ने प्रक्रियासमेत अघि बढ्न सक्छ। यससँगै, पुलिसमा उजुरी दिएर कानूनी प्रक्रिया अघि बढाउन सकिन्छ।
राष्ट्र बैंकको निर्देशन:
कालोसूची: चेक बाउन्स भएका व्यक्तिहरूलाई कालोसूचीमा राख्ने व्यवस्था छ जसबाट उनीहरूले कुनै पनि बैङ्कमा खाता खोल्न, ऋण लिन र बैंकिङ कारोबार गर्न पाउँदैनन्।
चेक राइटर प्रयोग: चेकको अग्रभागमा अनिवार्य रूपमा चेक राइटर प्रयोग गर्नुपर्छ।
अङ्क र अक्षरमा फरक परे अक्षरलाई मान्यता: चेकमा लेखिएको रकम अङ्क र अक्षरमा फरक परे अक्षरलाई मान्यता दिने व्यवस्था।
क्रस छाप वा कुनै छाप नलाग्ने: बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाको चेकको अग्रभागमा अन्य संस्थाको क्रस छाप वा कुनै पनि छाप नलाग्ने।
डिजिटल हस्ताक्षर: इलेक्ट्रोनिक चेक क्लियरेन्सको इमेज प्राप्त हुने भएकाले त्यसका पछाडि कालो रङमा डिजिटल हस्ताक्षर अनिवार्य।
चेक बाउन्सको प्रक्रिया:
पहिलो पटक चेक बाउन्स: बैङ्कलाई नै चेक बाउन्स गरिदिन अनुरोध गर्दा सम्बन्धित बैङ्कले नै चेक बाउन्स भएको पुर्जी उपलब्ध गराउँछ।
दोस्रो पटक चेक बाउन्स: पहिलो बाउन्स भएको एक सातासम्म पनि पैसा हातमा नपरे फेरी बैङ्कलाई दोस्रो पटक चेक बाउन्स गरिदिन अनुरोध गर्नु पर्दछ।
तेस्रो पटक चेक बाउन्स: लगातार तेस्रो पटक चेक बाउन्स भएपछि सम्बन्धित खातावालालाई कालोसूचीमा राख्ने निवेदन दिन सकिन्छ।
यसरी, चेक बाउन्स हुँदा समयमै उचित कदम चाल्नु जरुरी हुन्छ ताकि कानूनी समस्या र आर्थिक नोक्सानीबाट बच्न सकियोस्।
