वाणिज्य बैंकहरूको लाभांश रणनीति: चुनौतीहरू र दीर्घकालीन सम्भावनाहरू

आर्थिक वर्षको अन्त्यसँगै, नेपालका वाणिज्य बैंकहरूले विविध लाभांश घोषणा गरेका छन्, जसले उनीहरूको फरक–फरक वित्तीय स्वास्थ्य र रणनीतिक प्राथमिकतालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। पछिल्ला विवरणहरूअनुसार, जम्मा पाँच बैंकले लाभांश घोषणा गरेका छन्, भने अन्य बैंकहरूसँग पर्याप्त लाभांश दिने क्षमता छैन वा अझै घोषणा गर्न बाँकी छ। यस असमानताले नेपालको बैंकिङ क्षेत्रमा आर्थिक अस्थिरताबीच देखिएको लचिलोपन र चुनौतीहरूलाई उजागर गर्छ।

नेपालका १९ सूचीबद्ध वाणिज्य बैंकहरूमध्ये, एभरेस्ट बैंक, ग्लोबल आइएमई बैंक, सानिमा बैंक, प्राइम कमर्सियल बैंक, र सिटिजन्स बैंक इन्टरनेशनलले लाभांश घोषणा गरेका छन्। यीमध्ये एभरेस्ट बैंकले २७.१५% वितरण क्षमताको बाबजुद जम्मा १५.५३% लाभांश घोषणा गरेको छ, जसमा १०% बोनस सेयर र ५.५३% नगद लाभांश समावेश छ। यो निर्णयले लाभांश वितरण र दीर्घकालीन वृद्धिको लागि पूँजी जगेर्ना राख्नुपर्ने आवश्यकतालाई सन्तुलन दिने सावधानी अपनाएको देखिन्छ।

सिटिजन्स बैंकले आफ्नो ४.१७% वितरण क्षमतासँग मिल्दो गरी ४.२१% लाभांश दिएको छ, जसमा ४% बोनस सेयर र ०.२१% नगद लाभांश कर प्रयोजनको लागि समावेश छ, जसले वित्तीय व्यवस्थापनमा सावधानी अपनाएको देखाउँछ। त्यसैगरी, ग्लोबल आइएमई बैंक र सानिमा बैंकले क्रमशः ५.५% र ५.२६३२% नगद लाभांश दिएका छन्, जसले उनीहरूको सीमित वितरण क्षमताको आधारमा मध्यम प्रतिफलको सङ्केत गर्छ। प्राइम कमर्सियल बैंकले पनि ६.१८% वितरण क्षमता भए तापनि ५% नगद लाभांश घोषणा गरेको छ।

लाभांश घोषणा नगरेका वा वितरण गर्न नसक्ने बैंकहरू

अझै लाभांश घोषणा नगरेका बैंकहरूमा स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकको वितरण क्षमता उच्च देखिएको छ, जसले २६.५% सम्म लाभांश दिने क्षमता राख्दछ। यसैगरी, कृषि विकास बैंक (१९.७९%) र नबिल बैंक (१४.२६%)ले पनि आगामी हप्ताहरूमा लाभांश घोषणा गर्ने सम्भावना रहेको छ। तर, बजार विश्लेषकहरूका अनुसार यी बैंकहरूले पर्याप्त वितरण क्षमताका बाबजुद पूँजीको सन्तुलन र सेयरधारकहरूको अपेक्षालाई ध्यानमा राखेर लाभांश वितरण रणनीति अपनाउन सक्छन्।

अर्कोतर्फ, केही बैंकहरूले आफ्नो सीमित वितरण क्षमता वा वित्तीय चुनौतीका कारण लाभांश वितरण नगर्ने सम्भावना छ। उदाहरणका लागि, सिद्धार्थ बैंक र एनएमबी बैंक, जसको क्षमता क्रमशः २.६% र १.३% मात्र छ,ले लाभांश वितरण नगर्ने अपेक्षा गरिएको छ। यस्तै, नकारात्मक वितरण क्षमतासहितका बैंकहरू, जस्तै नेपाल इन्भेस्टमेन्ट मेगा बैंक (-१०.०५%), कुमारी बैंक (-१५.४५%), एनआईसी एशिया बैंक (-१६.१९%), र हिमालयन बैंक (-२६.७१%)ले कुनै लाभांश वितरण नगर्ने सम्भावना छ। यो प्रवृत्तिले न्यून मुनाफा, बढ्दो प्रावधानहरू, र कडा नियामक आवश्यकताहरूको कारण वित्तीय स्रोतमा परेको दबाबलाई देखाउँछ।

व्यापक प्रभाव र बजार दृष्टिकोण

नेपालका बैंकहरूमा देखिएको मिश्रित लाभांश प्रवृत्तिले विभिन्न बैंकहरूमा देखिएको चुनौती र रणनीतिक प्राथमिकतालाई उजागर गर्दछ। उदाहरणका लागि, उच्च वितरण क्षमता भएका बैंकहरू, जस्तै स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड, कृषि विकास, र नबिल बैंकले लाभांश वितरण गर्न पर्याप्त वित्तीय शक्ति राख्छन्, तर सम्भावित बजार अनिश्चिततालाई ध्यानमा राख्दै आफ्नो आम्दानी पुनः लगानी गर्ने रणनीति पनि अपनाउन सक्छन्। यसैबीच, न्यून वा नकारात्मक क्षमताका बैंकहरूले तत्काल प्रतिफल दिनुको सट्टा आफ्नो वित्तीय स्थिति सुदृढ बनाउन र पुनर्संरचना गर्न ध्यान केन्द्रित गरिरहेका छन्।

लगानीकर्ताको दृष्टिकोणबाट, बैंकिङ क्षेत्रका विविध लाभांश घोषणाले प्रत्येक संस्थाको वित्तीय आधारभूत संरचना मूल्याङ्कन गर्नुको महत्त्वलाई झल्काउँछ। स्थिर मुनाफा र मध्यम तर निरन्तर लाभांश नीति भएका बैंकहरू, जस्तै एभरेस्ट बैंक र सिटिजन्स बैंक,ले तुलनात्मक रूपमा थप भरोसायोग्य प्रतिफल दिने सम्भावना राख्छन्। त्यसैगरी, सीमित वा नकारात्मक वितरण क्षमता भएका बैंकहरूले आफ्नो आधारभूत प्रदर्शन सुधार गर्दै लगानीकर्ताको विश्वास फर्काउन आवश्यक रहेको देखिन्छ।

जसरी वर्ष अघि बढ्दै छ, उद्योग विज्ञहरूले नेपालका बैंकिङ क्षेत्रले विकसित आर्थिक अवस्था र नियामक मापदण्डहरूसँग अनुकूलन गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन्। दीर्घकालीन स्थायित्वका लागि रणनीतिक पूँजी बाँडफाँट, सतर्क वित्तीय व्यवस्थापन, र दिगो वृद्धिमा केन्द्रित रहनु महत्त्वपूर्ण हुनेछ। सेयरधारकहरूको लागि, प्रत्येक बैंकको लाभांश नीति र क्षमतालाई बुझ्नाले चुनौतीपूर्ण वातावरणबीच वित्तीय स्वास्थ्य र रणनीतिक दिशा बुझ्न मद्दत पुग्नेछ।