शेयर बजार : कम्पनीको विश्लेषण कसरी गर्ने ?

कुनै पनि कम्पनीमा लगानी गर्नुअघि कम्पनीको बारेमा धेरैभन्दा धेरै जानकारी लिनुपर्दछ। यसरी जानकारी लिनको लागि कम्पनीको विभिन्न पक्षहरूको अध्ययन तथा विश्लेषण गर्नुपर्छ। यसरी कम्पनीको शेयर विश्लेषण गर्दा उसको वित्तीय स्वास्थ्य, कार्यसम्पादन तथा शेयर मूल्य र वृद्धि सम्भावनालाई असर गर्न सक्ने अन्य कारणहरूको मूल्यांकन गर्नुपर्छ। यसको संक्षिप्त चर्चा यहाँ गरिएको छ:

१. सूचना संकलन

कम्पनीको वार्षिक तथा त्रैमासिक प्रतिवेदनहरू, वित्तीय प्रतिवेदनहरू, तथा कम्पनी सम्बन्धी विभिन्न समाचारहरू खोज्नुहोस्। यी सामग्रीहरू सामान्यतया कम्पनीको वेबसाइट, स्टक एक्सचेन्ज वा अनलाइन न्यूज पोर्टलहरूमा पाइन्छ।

कम्पनीमा काम गर्ने विभिन्न तहका कर्मचारीहरूबाट समेत कम्पनीका सम्बन्धमा जानकारी प्राप्त गर्न सकिन्छ। कम्पनीको व्यवसाय सम्बन्धी समाचार र जानकारी संकलन गर्नुहोस्। कम्पनीसँग सम्बन्धित समाचारहरूबारे अद्यावधिक हुनुहोस्।

२. वित्तीय विवरण विश्लेषण

कम्पनीको आय विवरण, वासलात, र नगद प्रवाह विवरण समीक्षा गर्नुहोस्। प्रमुख वित्तीय अनुपातहरू विश्लेषण गर्नुहोस्:

प्रति शेयर आम्दानी (EPS): प्रति शेयर आम्दानीले कारोबारको नाफा आकलन गर्छ। कम्पनीको नाफा बुझ्नको लागि यो महत्वपूर्ण सूचक हो।

मूल्य–आय अनुपात (P/E Ratio): यसले कम्पनीको बजार मूल्यलाई प्रति शेयर नाफासँग तुलना गरेर मूल्यांकन गर्छ। उच्च P/E अनुपातले भविष्यमा महत्वपूर्ण वृद्धिको अपेक्षा देखाउँछ।

मूल्य–बिक्री अनुपात (P/S Ratio): यो बजार पूँजीकरणलाई कम्पनीको वार्षिक आम्दानीसँग तुलना गर्छ। कम अनुपातले सतर्कता संकेत गर्छ भने उच्च अनुपातले उच्च वृद्धिको सम्भावना देखाउँछ।

डेब्ट–इक्विटी अनुपात: यसले कम्पनीको कुल ऋण र शेयरधनीको इक्विटीको तुलना गरेर व्यवसायको पूँजी संरचना देखाउँछ। ठूलो अनुपातले ऋणमा ठूलो निर्भरता संकेत गर्छ।

इक्विटीमा प्रतिफल (ROE): यसले कम्पनीको नाफालाई शेयरधनीको इक्विटीसँग तुलना गर्छ। उच्च ROE ले पूँजीको प्रभावकारी प्रयोग देखाउँछ।

सम्पत्तिमा प्रतिफल (ROA): यसले कम्पनीको स्वामित्वमा भएका सम्पत्तिहरूको तुलनामा व्यवसाय कत्तिको लाभदायक छ भन्ने देखाउँछ।

३. प्रतिस्पर्धी विश्लेषण

कम्पनीको वित्तीय कार्यसम्पादनलाई उही उद्योगका प्रतिस्पर्धीहरूसँग तुलना गर्नुहोस्। आयवृद्धि, नाफा, र नियम–कानूनको परिपालनाको सन्दर्भमा कसरी काम गरिरहेको छ हेर्नुहोस्। कम्पनीको शेयर मूल्य र प्रतिस्पर्धात्मक क्षमतालाई विचार गर्नुहोस्।

४. व्यवस्थापन र नेतृत्व

कम्पनीको व्यवस्थापन टोलीको क्षमता र विज्ञतालाई मूल्यांकन गर्नुहोस्। विगतमा चुनौतीहरू कसरी समाधान गरेका थिए हेर्नुहोस्। कम्पनीका सञ्चालक, कम्पनीको शेयर स्वामित्व संरचनालाई हेर्नुहोस्। यसले शेयरधनीहरूको चासो र व्यवस्थापनको शैली मेल खान्छ कि खाँदैन भन्ने संकेत दिन्छ।

५. समग्र उद्योग विश्लेषण

कम्पनी सम्बद्ध उद्योग क्षेत्र फैलँदो छ कि संकुचित हुँदैछ भन्ने विश्लेषण गर्नुहोस्। कुनै नियामकीय वा प्राविधिक परिवर्तन हुँदैछ कि विचार गर्नुहोस्। कम्पनीका उत्पादन वा सेवा समग्र उद्योगको उद्देश्य अनुरूप छ कि छैन हेर्नुहोस्।

६. SWOT विश्लेषण

संगठनको आन्तरिक शक्ति, कमजोरी, बाह्य अवसर, र जोखिमको अध्ययनलाई SWOT विश्लेषण भनिन्छ। यसले परियोजना वा व्यवसायमा प्रभाव पार्ने कारकतत्वहरू पत्ता लगाउन र मूल्यांकन गर्न मद्दत गर्छ। यसले कम्पनीको शक्ति प्रयोग गर्ने, कमजोरीहरू समाधान गर्ने, अवसरहरूको सदुपयोग गर्ने, र जोखिम न्यूनीकरण गर्ने रणनीति बनाउने मद्दत गर्छ।

७. लाभांश

कम्पनीले विगतमा वितरण गरेको लाभांश भुक्तानी अनुपात विश्लेषण गर्नुहोस्। निरन्तर रूपमा एकनाशको वा प्रत्येक वर्ष बढाएर लाभांश वितरण गर्ने कम्पनी दीर्घकालीन लगानीका लागि उपयुक्त हुन्छन्।

८. शेयर मूल्यांकन

कम्पनीको शेयर वास्तविक भन्दा कम मूल्यमा, उचित मूल्यमा, वा अधिक मूल्यमा कारोबार भइरहेको छ केलाउनुहोस्। नगद प्रवाह समायोजन विधि, लाभांश समायोजन विधि, तुलनात्मक कम्पनी विश्लेषण लगायत विभिन्न मूल्यांकन विधिको बारेमा जानकारी लिनुहोस्।

९. जोखिम मूल्यांकन

नियामकीय परिवर्तन, आर्थिक अवस्था, वा प्रतिस्पर्धात्मक जोखिम जस्ता कम्पनीको शेयर मूल्यलाई असर गर्न सक्ने सम्भावित जोखिम पहिचान र मूल्यांकन गर्नुहोस्।

१०. भविष्यको वृद्धि सम्भावना

कम्पनीको वृद्धि क्षमता विचार गर्नुहोस्। भविष्यमा वृद्धिलाई तीव्र बनाउने गरी कम्पनीका लागि नयाँ बजार छ कि छैन? कम्पनीले नयाँ उत्पादन गर्दैछ वा नयाँ रणनीति बनाएको छ कि छैन हेर्नुहोस्।

११. अनुगमन र समीक्षा

निरन्तर रूपमा कम्पनीको कार्यसम्पादन र समाचारहरूको निगरानी गर्नुहोस्। परिवर्तनशील परिस्थिति अनुसार आफ्नो लगानी निर्णयलाई समायोजन गर्नुहोस्।

शेयर विश्लेषण गर्न वित्तीय कौशल, उद्योगको ज्ञान र तपाईंको आफ्नै लगानी लक्ष्यहरू र जोखिम सहनशीलतालाई स्पष्ट रूपमा बुझेको हुनुपर्छ। तपाईं विश्लेषणको कुनै पनि पक्षमा अनिश्चित हुनुहुन्छ भने विज्ञसँग परामर्श गर्न सक्नुहुन्छ।