·

रेमिट्यान्स र वैदेशिक विनिमय सञ्चिति उच्च वृद्धि: नेपालको अर्थतन्त्रका लागि सकारात्मक संकेत

Author

Dipesh Ghimire

रेमिट्यान्स र वैदेशिक विनिमय सञ्चिति उच्च वृद्धि: नेपालको अर्थतन्त्रका लागि सकारात्मक संकेत

काठमाडौं, फागुन २०८० – चालु आर्थिक वर्ष २०८०/८१ (२०२४/२५) को पहिलो पाँच महिनामा रेमिट्यान्स र वैदेशिक विनिमय सञ्चिति उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि भएको छ। पछिल्लो तथ्यांक अनुसार, ६४,०४२ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स भित्रिएको छ, जबकि वैदेशिक विनिमय सञ्चिति २,२७,३२० करोड रुपैयाँ पुगेको छ। यो वृद्धिले नेपालमा आर्थिक स्थिरता र मजबुतीको संकेत दिएको छ।

रेमिट्यान्सको वृद्धिः नेपालको अर्थतन्त्रको प्रमुख आधार

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७९/८० (२०२३/२४) मा नेपालले १,४४,५३१.५१ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स प्राप्त गरेको थियो, जुन २०७८/७९ (२०२२/२३) को १,२४,०६८.६४ करोड रुपैयाँ भन्दा उल्लेखनीय वृद्धि हो। हालको आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को पहिलो पाँच महिनामै ६४,०४२ करोड रुपैयाँभित्रिएपछि, नेपाल नयाँ रेकर्ड कायम गर्ने दिशामा अघि बढेको देखिन्छ

रेमिट्यान्सको वृद्धिको प्रमुख कारण भनेको वैदेशिक रोजगारीमा गएका नेपालीहरूको संख्या वृद्धि हुनु हो। मुख्यतः मध्य पूर्व, मलेसिया, दक्षिण कोरिया, जापान, युरोप, अमेरिका जस्ता मुलुकहरूबाट ठूलो मात्रामा पैसा नेपाल भित्रिएको छ।

अर्थशास्त्रीहरूका अनुसार, रेमिट्यान्सले नेपालको भुक्तानी सन्तुलन (Balance of Payments) लाई स्थिर राख्न सहयोग गर्छ। तर, दीर्घकालीन रूपमा रेमिट्यान्समा निर्भर रहनु जोखिमपूर्ण हुन सक्छ। त्यसैले, यो रकम उत्पादक क्षेत्रमा लगानी गरिनुपर्छ, जसले स्वदेशमै रोजगारी सिर्जना गर्न सहयोग गर्छ

वैदेशिक विनिमय सञ्चिति नयाँ उचाइमा

नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार, वैदेशिक विनिमय सञ्चिति अघिल्लो वर्ष २,०४,११०.२७ करोड रुपैयाँ थियो, जुन चालु आर्थिक वर्षको पहिलो पाँच महिनामा २,२७,३२० करोड रुपैयाँ पुगेको छ।

यो वृद्धिको प्रमुख कारणहरू:

  • रेमिट्यान्सको उच्च प्रवाह, जसले विदेशी मुद्रा सञ्चितिलाई मजबुत बनाएको छ।

  • सरकारद्वारा लागू गरिएको आयात नियन्त्रण नीति, जसले विदेशी मुद्रा बाहिरिने दर घटाएको छ।

  • पर्यटन क्षेत्रको सुधार, जसले विदेशी मुद्रा आर्जनमा योगदान दिएको छ।

  • वैदेशिक लगानी (FDI) तथा अन्तर्राष्ट्रिय अनुदानमा वृद्धि, जसले मुद्रा सञ्चिति बढाएको छ।

नेपालका लागि वैदेशिक विनिमय सञ्चिति मजबुत हुनु सकारात्मक भए पनि, दीर्घकालीन रूपमा निर्यात वृद्धि नगरीकन यो स्थिर रहन गाह्रो हुन सक्छ

नेपालको आर्थिक भविष्य: चुनौतिहरू र समाधानहरू

यद्यपि नेपालका हालका आर्थिक संकेतकहरू सकारात्मक देखिएका छन्, निरन्तर सुधार र रणनीतिक लगानी आवश्यक रहेको विज्ञहरूको सुझाव छ।

दीर्घकालीन आर्थिक दिगोपनका लागि नेपाल सरकारले:

  1. वैदेशिक लगानी (FDI) भित्र्याउने – अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्नु आवश्यक छ।

  2. पर्यटन क्षेत्र प्रवर्द्धन गर्ने – पर्यटनमा लगानी गरेर विदेशी मुद्रा आर्जन गर्न सकिन्छ।

  3. स्वदेशी उत्पादन र उद्योग विस्तार गर्ने – कृषि, निर्माण, प्रविधि जस्ता क्षेत्रमा लगानी गरी रोजगारी सिर्जना गर्न आवश्यक छ।

  4. पूर्वाधार तथा सीपमूलक तालिममा ध्यान दिने – नेपाली युवाहरूलाई स्वदेशमै रोजगारी दिन आवश्यक छ।

  5. निर्यात बढाउने – कृषि, हस्तकला, IT सेवा जस्ता क्षेत्रमा जोड दिई व्यापार घाटा न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ।

नेपालको हालको वित्तीय संकेतकहरू बलियो भए पनि, सही नीति र लगानी नभएमा दीर्घकालीन टिकाउ अर्थतन्त्र बनाउन चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ। अहिलेको आर्थिक वृद्धिलाई नयाँ अवसरमा रूपान्तरण गर्न सही योजना आवश्यक छ, जसले नेपाललाई रेमिट्यान्स निर्भर अर्थतन्त्रबाट उत्पादनशील अर्थतन्त्रमा रूपान्तरण गर्न मद्दत गर्नेछ

Related News