ब्रिक्सलाई ट्रम्पको चेतावनी: रणनीतिक चाल वा आर्थिक अतिक्रमण ?

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ब्रिक्स राष्ट्रहरू—ब्राजिल, रुस, भारत, चीन, र दक्षिण अफ्रिका—लाई अमेरिकी डलरलाई प्रतिस्थापन गर्ने नयाँ व्यापारिक मुद्रा निर्माण नगर्न कडा चेतावनी दिएका छन्। १०० प्रतिशत कर लगाउने धम्की दिएका ट्रम्पको यो कदमले विश्वव्यापी व्यापारको शक्ति सन्तुलनलाई लिएर ठूलो बहस निम्त्याएको छ।

प्रसंग: डलरको प्रभुत्वमाथि खतरा

अमेरिकी डलरले लामो समयदेखि विश्वव्यापी व्यापारको आधार स्तम्भको रूपमा काम गर्दै आएको छ। विश्वभरको ६० प्रतिशत विदेशी मुद्रा सञ्चिति र ८८ प्रतिशत अन्तर्राष्ट्रिय कारोबार डलरमा आधारित छ। तर, ब्रिक्स राष्ट्रहरूले डलरको निर्भरतालाई घटाउन र नयाँ आर्थिक सन्तुलन सिर्जना गर्न आफ्नो मुद्रा ल्याउने योजना अघि बढाइरहेका छन्।

हालै ब्रिक्स+ समूहमा मिसिएका इजिप्ट, इथियोपिया, इरान, साउदी अरब र संयुक्त अरब इमिरेट्सले यस योजनालाई थप बल दिएका छन्। ईवाईको प्रतिवेदनअनुसार ब्रिक्स+ राष्ट्रहरूको विश्वव्यापी व्यापारमा हिस्सेदारी २००० मा १०.७ प्रतिशतबाट २०२३ सम्म २३.३ प्रतिशतमा पुगेको छ। विपरीत, जी-७ राष्ट्रहरूको हिस्सा ४५.१ प्रतिशतबाट २८.९ प्रतिशतमा झरेको छ।

आर्थिक प्रभाव

ट्रम्पको १०० प्रतिशत करको प्रस्तावले मिश्रित प्रतिक्रिया निम्त्याएको छ। भारतीय अर्थशास्त्री शरद कोहलीले यसलाई “विकासशील राष्ट्रहरूमाथि आर्थिक युद्ध” को रूपमा व्याख्या गरेका छन्। उनले भनेका छन्, “यस कदमले ब्रिक्स राष्ट्रहरूबाट अमेरिका आयात लगभग असम्भव बनाउँछ। करका कारण अमेरिकी उपभोक्ताका लागि यी देशका सामान अत्यधिक महँगो हुनेछ।”

तर, ब्रिक्स राष्ट्रहरूले आफ्नो व्यापारिक साझेदारहरूको विविधीकरण गरिरहेका छन्। यसले अमेरिकी प्रतिबन्धको असर केही कम गर्न सक्छ तर यसले अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार प्रणालीमा थप खण्डीकरण ल्याउने सम्भावना छ।

विस्तृत व्याख्या: बहुध्रुवीय अर्थतन्त्रतर्फको यात्रा?

ट्रम्पको चेतावनीले ब्रिक्स राष्ट्रहरूलाई आफ्नो रणनीतिलाई पुनः विचार गर्न बाध्य पार्न सक्छ। तर, विश्लेषकहरूका अनुसार यस्तो चेतावनीले डलरको निर्भरतालाई कम गर्ने ब्रिक्सको दृढतालाई झन् बल दिन सक्छ।

यो नयाँ मुद्रा निर्माणको योजना केवल आर्थिक मात्र नभएर राजनीतिक रूपमा पनि महत्वपूर्ण छ। यसले ब्रिक्स राष्ट्रहरूको अमेरिकी प्रभुत्वमाथिको असन्तोषलाई झल्काउँछ। यदि यो योजना सफल भयो भने, यसले विश्वव्यापी आर्थिक परिदृश्यलाई बहुध्रुवीय बनाउने छ, जसले डलरको प्रभुत्वलाई चुनौती दिनेछ।

ट्रम्पको चेतावनीले अमेरिकी डलरको प्रभुत्वलाई जोगाउन एक स्पष्ट सन्देश दिएको छ। तर, यो कदमले ब्रिक्स राष्ट्रहरूलाई आफ्नो आर्थिक स्वतन्त्रताका लागि अझ दृढ बनाउने सम्भावना पनि छ। आगामी वर्षहरूले देखाउनेछ कि ट्रम्पको रणनीति डलरको शक्ति बलियो बनाउनेछ वा यसको प्रभाव घटाउनेछ।

विश्व अहिले एक नयाँ आर्थिक युगतर्फ अगाडि बढिरहेको छ, जहाँ बहुध्रुवीय व्यवस्था वास्तविकता बन्ने सम्भावना बढ्दै गएको छ।